روانشناسی در طراحی داخلی

روانشناسی در طراحی داخلی از مباحثی است که عامه مردم توجه کمتری به آن دارند. بیشتر عمر ما در خانه و فضایی که به عنوان سرپناه و مرکز آرامش برگزیده ایم می گذرد. قطعا چنین فضایی تاثیر بسیاری در رفتار روانشناختی ما خواهد داشت. رنگ، نور و بسیاری عوامل دیگر در احساسی ما از فضای داخلی دریافت میکنیم، موثر هستند. در این مقاله تلاش کرده ایم تا نگاه دقیق تری به این موضوع بیاندازیم. اگر علاقه به علوم تطبیقی و بحث هایی از این دست علاقه دارید تا آخِر مقاله با ما همراه باشید.

روانشناسی چیست؟

Psychology (سایکولوژی) یا روانشناسی علم مطالعه رفتار، عملکرد و فرایند ذهنی در موجودات زنده می باشد. روانشناسی ریشه ای دیرینه دارد و حتی از زمان فیلسوفان بزرگی چون سقراط و افلاطون مورد بحث بوده است. گرچه در آن زمان این علم به شکل امروزی مدون و آکادمیک نبود. روانشناسی موضوعات گسترده ای همچون روانشناسی بالینی، کودک، تجربی، سلامت، سیاسی، جنسی، رشد و غیره را شامل میشود. موضوعی که امروز مورد بحث ماست یعنی روانشناسی در طراحی داخلی مربوط به شاخه روانشناسی محیطی است.

روانشناسی محیطی یا روانشناسی فضا

این شاخه از روانشناسی کمک خواهد کرد که میزان اثر بخشی مثبت یک فضا بیشتر شود. روانشناسی محیطی در حقیقت تعامل بین مردم و فضایی است که در آن ساکن هستند. درواقع روانشناسی فضا مطالعه ارتباط انسان در موقعیت ساخت و محیط طبیعی اطراف فضا میباشد. نور، پیکربندی، رنگ، مقیاس، تناسب ها و مواد از جمله عوامل تاثیرگذار بر روانشناسی محیطی هستند. فضای زندگی یا محیط کار یک شخص نشان دهنده تمایلات، آرزو ها و اهداف او در زندگی است. اغلب طراحان داخلی از روانشناسی در محیط برای کاهش استرس و ایجاد حس مثبت استفاده میکنند.

چرا فضای داخلی بر روان افراد موثر است؟

دیو الن کوپک، متخصص طراحی داخلی و استاد دانشکده معماری و طراحی سن دیگو میگوید: فضا از طریق حواس پنجگانه و ادراکات انسان در قسمت ویژه ای از مغز که هندسه فضایی را درک میکند، بر ناخودآگاه انسان تاثیر میگذارد. به همین سبب طراحی فضا نقش بنیادی در روانشناسی افراد دارد. فضای داخلی تاثیرات ژرفی بر افراد دارد و این مسئولیت بر دوش معمار است تا راه حل و پاسخ ملموسی را برای نیاز های ساکنین بیابد و این ایده ها را با ساختار و سازه بنا در هم آمیزد.

چگونه احساس فضایی که در آن هستیم را حس کنیم؟

آیا در محیطی که زندگی میکنیم روانشناسی در طراحی داخلی آن به کار رفته است؟ جواب این سوال در همین پاراگراف است. برای شروع کار چند سوال از خود بپرسید.

• وقتی وارد فضا می شوید چه احساسی دارید؟
• آیا هوا خانه خفه است؟ به هوای بیشتری احتیاج دارید؟
• آیا بافت ها در مکان های آرام (نشیمن) نرم و در مکان های متمرکز (اتاق کار) سفت و محکم است؟
• جزئیات را به چه دلیلی انتخاب کرده اید؟ چرا پرده اتاق سبز است؟

با جواب دادن به این سوالات درک بهتری نسبت به فضای خوب پیدا خواهید کرد. اگر قصد دارید تا احساس درونی خود را به فضا منتقل کنید نیاز به مشاوره با طراح داخلی دارید.

روانشناسی در طراحی داخلی و انتخاب رنگ

برخی از اصول طراحی از قبیل تناسب، تقارن و ریتم حس هارمونی را به ارمغان می آورد. رنگ ها مهم ترین عنصر روانشناسی در طراحی داخلی هستند. رنگ میتوانند خلق خوی شما را تغییر دهند. از اهمیت آنها غافل نشوید. شکوه و فراگیری روانشناسی رنگ را متعلق به زمانی میدانند که یوهان ولفگانگ فون گوته کتاب نظریه رنگ ها را منتشر کرد. مسئله انتخاب رنگ همواره برای طراحان چالشی بزرگ محسوب میشود. ساده ترین شیوه انتخاب رنگ به کار بردن کالکشن سه گانه است. استفاده از تنالیته سرد یا گرم میتواند به کلی احساس شما را نسبت به فضا تغییر دهد.

انتخاب بافت و تاثیر آن بر روان

بافت یا Texture چیزی است که فضا را نمایان میکند. بافت در طراحی یعنی احساسی که از سطحی خارجی و قابل لمس دریافت میشود. اگر درک کردنش برای شما ملموس نیست برایتان مثال میزنم. انگشت های پایتان را بر روی فرش نرم میکشید. دست خودتان را در امتداد یک میز چوبی سخت حرکت میدهید و به آرامی آن را لمس میکنید. سرتان را بر روی کوسن چرمی میگذارید در حالی که یکی از دستان شما آن را میفشارد. تمامی این احساسی که گرفتید حاصل عنصر بافت یا تکسچر است.

وضوح بافت و وزن بصری

در روانشناسی رنگ در طراحی داخلی درباره این صحبت کردیم که تنالیته رنگی تا چه حد تاثیرگذار است. بافت نیز مشابه آن است. بافت های خشن فضا را صمیمی و حس خاکی بودن را به فضا منتقل میکنند درحالی که بافت های نرم احساسی سبک و شیک دارند. در حقیقت طراحان با بهره گیری از احساس بافت ها چگالی بصری فضا را متعادل میسازند و گاهی حتی با ترکیب آنها احساسی نو برای فضا خلق میکنند. برای به چشم آمدن فضا، بافت مهمترین عنصر است.

اصول باستانی در روانشناسی طراحی داخلی

برخی فکر میکند که وقتی صحبت از روانشناسی در طراحی داخلی به میان می آید منظور فقط روانشناسی مدرن و امروزی است. در صورتی که کاملا خلاف این قضیه صحت دارد. طراحان بسیاری در سراسر دنیا همواره برای ایجاد حس مثبت از درس ها و اصول باستانی الگو می گیرند. برای مثال هنر چینی فنگ شویی که بیش از 3000 سال قدمت دارد. طراحان با بهره گیری از اصول باستانی و اجرای آن با عناصر مختلف در فضای داخلی سعی بر ایجاد هر چه بیشتر احساس رضایتمندی در روان افراد دارند.

نور و برجسته سازی، خلق جاذبه توجه در روانشناسی در طراحی داخلی

نورپردازی در فضای داخلی عموما به شکل جهت دار و متمرکز است و هدف آن بالا بردن روشنایی کلی فضاست. اما در روانشناسی طراحی داخلی این موضوع کاملا متفاوت است. نورپردازی ممکن است برای برجسته سازی یک عنصر به کار رود. عنصری که احساس شما را نسبت به یک فضا تغییر دهد. گاهی سایه ها را برای ایجاد توهم با یکدیگر ترکیب میکنند و گاهی نور ملایم را در هاله ای از سایه قرار میدهند تا عمق بیشتری در فضا ایجاد شود. نور خورشید نیز تاثیر بسزایی در ایجاد احساس خوش آیند در فضای داخلی دارد.

طراحی داخلی بر اساس اصول روانشناسی تا چه میزان تاثیرگذار است؟

ما در جهانی سراسر شلوغی زندگی میکنیم. روز های پر تنش و پر استرسی را میگذرانیم و خانه محل امنی برای آرامش ماست. طبق تحقیقات به دست آمده عناصر بسیاری در بهبود روان ما موثر هستند. نور خورشید، وسعت گیاهان، عناصر طبیعی (مثل چوب)، آثار هنری و … به شکل نامحسوسی در بهبود وضعیت روانی ما تاثیرمیگذارند. درست همانند کتابی اصیل که با خواندنش تغییر زیادی در خود احساس نمیکنید اما در باطن عقاید خشک شما در حال فروپاشی است. دانشمندان ثابت کرده اند که عوامل نام برده شده در تقویت روحیه بسیار موثرند.

سخن آخر

روانشناسی در طراحی داخلی از جمله علومی است که اکثر مردم فقط احساس میکنند آن را می شناسند. در واقع هیچ اطلاعاتی در این زمینه ندارند. روانشناسی فضا میتواند منجر بهره وری بهتر در پروژه های تجاری، فروش بهتر در معاملات ساختمانی و تسریع درمان و بهبودی در فضاهای درمانی شود. برای آشنایی بیشتر با اصول روانشناسی محیط و اجرای آن در فضای داخلی مورد نظر نیاز است تا با یک طراح داخلی حرفه ای صحبت کنید. مشاوره از طراحان داخلی در تمام مراحل طراحی از ایده تا اجرا موثر و کارآمد خواهد بود. با استفاده از طراحان هم شما به ایده آل خود خواهید رسید و هم ارزش مادی و معنوی فضا را افزایش خواهید داد.